Nguyên Nhân Gây Mụn Viêm Đỏ, Không Nhân & 7 Cách Trị Hiệu Quả

Không giống như các loại mụn thông thường có thể nhìn thấy nhân, mụn viêm không nhân nằm sâu dưới bề mặt da, tạo thành những nốt sưng đỏ, tấy và có nguy cơ cao để lại sẹo thâm, sẹo rỗ nếu không được xử lý đúng cách. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu thêm về nguyên nhân hình thành cho đến các phương pháp điều trị chuyên sâu và cách chăm sóc da hiệu quả để bạn có thể kiểm soát và loại bỏ tình trạng này.

I. Mụn viêm không nhân là gì?

Mụn viêm không nhân (còn được gọi bằng nhiều tên khác như mụn bọc không đầu, mụn viêm đỏ không nhân, mụn không nhân) là một dạng mụn trứng cá tương đối đặc biệt. Tuy được gọi là mụn không nhân, nhưng nhân mụn thật sự vẫn nằm sâu dưới bề mặt da và không thể nhìn thấy được bằng mắt thường. Đây là kết quả của quá trình viêm nhiễm xảy ra trong nang lông, khi bã nhờn, tế bào chết và vi khuẩn tích tụ tạo thành một khối viêm ở tầng sâu của da.

Trong y khoa, tình trạng này được gọi là các nốt sần (nodules) hoặc u nang (cysts). Điểm khác biệt cơ bản giữa mụn viêm không nhân và các loại mụn khác nằm ở vị trí và mức độ viêm. Nếu như mụn ẩn thường có nhân nằm gần bề mặt da, mụn đầu đen có lỗ chân lông bị tắc nghẽn nhưng vẫn mở ra ngoài, thì mụn viêm không nhân hoàn toàn nằm sâu dưới da, trong khi lớp da phía trên mụn vẫn nguyên vẹn.

II. Đặc điểm nhận biết mụn viêm không nhân

Mụn viêm không nhân có những đặc điểm rất dễ nhận biết nếu bạn biết cách quan sát. Dấu hiệu đầu tiên và rõ ràng nhất là sự xuất hiện của những nốt sưng đỏ trên da, thường có kích thước từ 2-5mm, đôi khi có thể lớn hơn tùy thuộc vào mức độ viêm nhiễm. Những nốt mụn này có màu đỏ đặc trưng, đôi khi chuyển sang màu tím hoặc nâu đỏ ở những trường hợp viêm nặng.

Khi sờ vào, bạn sẽ cảm nhận được một khối cứng hoặc mềm nằm dưới da, tạo cảm giác như có hạt nhỏ di chuyển được dưới lớp da. Vùng da xung quanh nốt mụn thường bị sưng tấy, tạo thành một vùng viêm rộng hơn so với kích thước thực tế của nốt mụn. Đa phần thì mọi người thường thấy đau khi chạm vào loại mụn này, thậm chí có thể đau âm ỉ ngay cả khi không chạm vào.

Thời gian tồn tại của loại mụn này thường kéo dài từ 1-2 tuần, thậm chí có thể lên đến 1 tháng nếu không được xử lý đúng cách. Trong quá trình xuất hiện, màu sắc của nốt mụn có thể thay đổi từ đỏ tươi ban đầu sang đỏ thẫm, sau đó dần chuyển sang màu nâu hoặc tím khi bước vào giai đoạn hồi phục.

Thực tế, mụn viêm không nhân thường tập trung ở những khu vực có nhiều tuyến bã nhờn như vùng chữ T trên khuôn mặt (trán, mũi, cằm), hai bên má, và đôi khi cả ở cổ, lưng, ngực. Đặc biệt, ở phụ nữ loại mụn này thường xuất hiện nhiều hơn ở vùng cằm và quanh miệng, đặc biệt là trong những ngày gần chu kỳ kinh nguyệt.

III. Phân loại mụn viêm không nhân thường gặp

Mụn viêm không nhân được chia thành hai loại chính dựa trên mức độ nghiêm trọng của nó, bao gồm:

• Mụn bọc: Là những nốt sần cứng, viêm, nằm sâu dưới da. Chúng hình thành khi thành nang lông bị vỡ ở tầng sâu, khiến các chất bẩn tràn ra mô xung quanh và gây phản ứng viêm lan rộng.
• Mụn nang: Là dạng nặng nhất của mụn trứng cá. Chúng cũng hình thành sâu dưới da nhưng lớn hơn, mềm hơn và chứa đầy mủ.

Nên đọc: Nhận Biết Các Loại Mụn Viêm Dưới Da & Cách Trị Hiệu Quả

IV. Nguyên nhân nào gây ra mụn viêm không nhân?

Trong điều kiện bình thường, tuyến bã nhờn sản xuất sebum để bảo vệ và dưỡng ẩm cho da. Tuy nhiên, khi có sự rối loạn trong quá trình này, lượng bã nhờn được tiết ra quá nhiều, kết hợp với việc tế bào chết không được loại bỏ hiệu quả, làm cho lỗ chân lông bị bít tắc kín.

Môi trường kín, ẩm này trở thành điều kiện lý tưởng cho vi khuẩn C.acnes sinh sôi và phát triển. Chúng sẽ tiết ra các enzyme và chất độc tố, gây kích ứng và viêm nhiễm tại nang lông. Đặc biệt, C.acnes có khả năng phân giải sebum thành các acid béo tự do, những chất này có tính chất gây viêm mạnh và kích thích hệ thống miễn dịch của cơ thể. Khi hệ thống miễn dịch nhận ra sự hiện diện của vi khuẩn và các chất kích thích, nó sẽ điều động các tế bào bạch cầu đến khu vực bị nhiễm để tiêu diệt vi khuẩn. Quá trình này tạo ra các chất trung gian viêm như histamine, prostaglandin, và các cytokine, gây ra các triệu chứng đặc trưng của viêm: đỏ, sưng, nóng, đau. Và đó chính là tình trạng mụn viêm không nhân mà bạn gặp phải.

Điều đặc biệt ở mụn viêm đỏ không nhân là quá trình viêm này xảy ra ở tầng sâu của da, nơi có ít đường thoát ra bề mặt. Kết quả là áp lực tăng cao trong nang lông, tạo thành những nốt cứng, đau và khó tiêu tan. Nếu áp lực này quá lớn, nó có thể làm vỡ thành nang lông, khiến nội dung bên trong tràn ra mô xung quanh, gây viêm lan rộng và tạo thành những nốt mụn viêm lớn hơn, đau hơn.

Ngoài ra, bạn cũng cần chú ý tới những yếu tố gây mụn viêm không nhân như:

• Rối loạn nội tiết tố: Hormone androgen như testosterone là tác nhân chính kích thích tuyến bã nhờn hoạt động mạnh. Sự mất cân bằng nội tiết tố trong giai đoạn dậy thì, chu kỳ kinh nguyệt, mang thai là nguyên nhân hàng đầu gây mụn viêm.
• Chế độ ăn uống kém lành mạnh: Dùng nhiều thực phẩm có chỉ số đường huyết cao như đường, bánh kẹo, tinh bột trắng và các sản phẩm từ sữa có thể làm tăng nồng độ insulin, từ đó thúc đẩy sản xuất bã nhờn và viêm gây mụn.
• Căng thẳng: Khiến cơ thể sản sinh nhiều cortisol, một loại hormone có thể kích thích tuyến bã nhờn và làm trầm trọng thêm tình trạng viêm mụn.
• Dùng mỹ phẩm sai cách: Đặc biệt là sản phẩm chứa thành phần gây bít tắc lỗ chân lông như một số loại dầu khoáng, lanolin.
• Di truyền: Nếu trong gia đình có người bị mụn trứng cá dạng nặng, bạn cũng có nguy cơ cao gặp phải tình trạng tương tự này.
• Tác dụng phụ của thuốc: Như corticosteroid, lithium, hoặc một số loại vitamin nhóm B liều cao có thể gây ra hoặc làm bùng phát mụn, cũng có thể dẫn tới tình trạng viêm không nhân.

V. Mụn viêm không nhân có tự hết không? Có nên nặn không?

Câu hỏi liệu mụn không nhân có thể tự khỏi hay không là mối quan tâm chung của nhiều người. Thực tế cho thấy, mụn viêm không nhân thể nhẹ có thể tự tiêu tan trong 2-3 ngày, nhưng với các trường hợp nặng hơn như mụn bọc hay mụn nang, quá trình này thường rất lâu.

Thời gian tự nhiên để một nốt mụn viêm không nhân lớn hoàn toàn biến mất có thể kéo dài từ 2-6 tháng, thậm chí lâu hơn đối với những nốt mụn lớn và sâu. Trong suốt thời gian này, nốt mụn có thể trải qua nhiều giai đoạn khác nhau: từ viêm cấp tính với triệu chứng đỏ sưng đau, đến giai đoạn mãn tính với nốt cứng dai dẳng, và cuối cùng là giai đoạn tiêu tan dần dần. So với mụn thông thường như mụn đầu đen hay mụn đầu trắng có thể tự khỏi trong vòng 3-7 ngày, mụn viêm không nhân cần thời gian dài hơn rất nhiều và kết quả cuối cùng thường không như ý muốn. Đây chính là lý do tại sao các chuyên gia da liễu luôn khuyến khích bạn nên xử lý sớm loại mụn này thay vì chờ đợi mụn tự khỏi.

Chính vì quá trình này kéo dài, nhiều người thường có thắc mắc có nên nặn mụn viêm không nhân không để rút ngắn thời gian khỏi bệnh. Tuy nhiên, việc nặn mụn loại này là điều hoàn toàn không nên làm. Mụn viêm không nhân có cấu trúc sâu dưới da, việc nặn có thể đẩy vi khuẩn và mủ sâu hơn vào mô xung quanh, gây viêm lan rộng và để lại sẹo vĩnh viễn.

VI. Phương pháp điều trị mụn viêm không nhân hiệu quả hiện nay

1. Các phương pháp điều trị y khoa được bác sĩ da liễu chỉ định

Dùng thuốc bôi đặc trị mụn

Lưu ý: Không tự ý mua và sử dụng mà cần sự tư vấn và cho phép từ bác sĩ da liễu.

• Retinoids: Với khả năng tác động đa chiều vào cơ chế gây bệnh, bình thường hóa sừng hóa, giảm tắc nghẽn, kháng viêm. Bạn có thể thử Adapalene, một retinoid thế hệ thứ ba, có tác dụng điều chỉnh quá trình sừng hóa của tế bào da, giúp ngăn ngừa tắc nghẽn lỗ chân lông và có tính chống viêm nhẹ.
• Tretinoin: Loại thuốc bôi mạnh hơn, có khả năng thúc đẩy quá trình tái tạo tế bào da và làm sạch lỗ chân lông hiệu quả. Thuốc này đặc biệt hiệu quả khi kết hợp với các loại thuốc khác trong phác đồ điều trị mụn trứng cá tổng hợp.
• Kháng sinh: Giúp kiểm soát vi khuẩn C.acnes và giảm viêm. Bạn có thể tham khảo dùng Clindamycin 1% gel (giúp thâm nhập sâu vào nang lông và ít gây kháng thuốc).  Hoặc Erythromycin 2% (kết hợp với benzoyl peroxide để tăng hiệu quả và tránh hiện tượng kháng thuốc)
• Benzoyl Peroxide: Với khả năng diệt khuẩn và làm khô mụn hiệu quả. Với các nồng độ từ 2.5% đến 10%, bạn có thể dùng riêng hoặc kết hợp với retinoids hoặc kháng sinh.
• Acid Azelaic 15-20%: Cho những người có da nhạy cảm bị mụn viêm không nhân, hoặc không thể sử dụng retinoids. Thuốc có tác dụng kháng viêm, kháng khuẩn nhẹ và giúp điều chỉnh quá trình sừng hóa. Ưu điểm lớn của azelaic acid là ít gây kích ứng và có thể sử dụng trong thời gian dài mà không lo tác dụng phụ.

Sử dụng thuốc uống

• Doxycycline, Minocycline (Kháng sinh): Giảm vi khuẩn và kháng viêm mạnh mẽ.
• Isotretinoin: Hiệu quả cao để điều trị mụn nang, mụn bọc nặng. Thuốc tác động vào cả 4 cơ chế sinh mụn. Tuy nhiên có nhiều tác dụng phụ.
• Thuốc Nội Tiết (Spironolactone, Thuốc tránh thai phối hợp): Giúp kháng androgen, giảm sản xuất bã nhờn, dành cho phụ nữ bị mụn do rối loạn nội tiết.

Thủ thuật y khoa trị mụn không nhân

• Tiêm Corticosteroid nội tổng thương: Bác sĩ sẽ tiêm một lượng nhỏ steroid trực tiếp vào nốt mụn nang hoặc mụn bọc. Phương pháp này giúp giảm viêm, giảm đau và làm xẹp mụn nhanh chóng (trong 24-48 giờ), giảm nguy cơ sẹo.
• Chích/rạch mụn: Áp dụng khi mụn nang đã hóa mủ mềm. Bác sĩ sẽ dùng dụng cụ y tế để rạch một đường nhỏ và dẫn lưu mủ ra ngoài, giúp giảm áp lực và thúc đẩy quá trình lành thương. Tuy nhiên bạn tuyệt đối không được tự làm tại nhà.
• Peel da hóa học: Sử dụng các acid như Salicylic Acid, Glycolic Acid ở nồng độ cao để tẩy tế bào chết, làm thông thoáng lỗ chân lông và giảm viêm.
• Liệu pháp ánh sáng và laser: Các công nghệ như laser, IPL, BBL, PTD có thể giúp tiêu diệt vi khuẩn C. acnes và giảm hoạt động của tuyến bã nhờn.

2. Cách trị mụn viêm đỏ không nhân tại nhà hiệu quả

• Chườm ấm/chườm lạnh: Bạn có thể chườm lạnh (bọc đá trong khăn sạch) trong 10-15 phút có thể giúp giảm sưng và đau tức thì. Hoặc chườm ấm để giúp giãn nở mạch máu, tăng cường lưu thông và hỗ trợ hệ thống miễn dịch hoạt động hiệu quả hơn.
• Sử dụng kem chấm mụn: Chẳng hạn các loại thuốc không kê đơn chứa Benzoyl Peroxide hoặc Salicylic Acid để giúp giảm viêm nhẹ.
• Thoa tinh dầu tràm trà: Có đặc tính kháng khuẩn, kháng viêm tự nhiên nên tinh dầu tràm trà có thể hỗ trợ cho tình trạng mụn không nhân của bạn. Nhưng trước khi chấm lên nốt mụn, bạn cần pha loãng với nước để tránh bỏng da.
• Đắp mặt nạ nghệ: Đây là mẹo dân gian được nhiều chị em lưu truyền. Curcumin trong nghệ có tác dụng chống viêm và kháng khuẩn mạnh mẽ. Bạn có thể trộn bột nghệ với mật ong nguyên chất, và vài giọt nước cốt chanh. Trộn đều và thoa lên vùng da bị mụn, để trong 15-20 phút rồi rửa sạch bằng nước ấm.
• Thoa gel nha đam: Nha đam chứa các hợp chất có tính chống viêm và làm dịu da hiệu quả. Dùng gel nha đam tươi hoặc sản phẩm chứa ít nhất 90% nha đam có thể được thoa trực tiếp lên nốt mụn 2-3 lần/ngày. Không chỉ giúp giảm viêm mà còn cung cấp độ ẩm cần thiết cho da.

VII. Hướng dẫn chăm sóc cho làn da bị mụn viêm không nhân

1. Áp dụng quy trình các bước chăm sóc da mụn viêm

1. Làm sạch da: Làm sạch da là bước đầu tiên và quan trọng nhất trong quy trình chăm sóc da bị mụn viêm không nhân. Bạn cần chọn sữa rửa mặt có pH từ 5.5-6.5 (gần với pH tự nhiên của da) và chứa các thành phần làm sạch nhẹ như sodium cocoyl glutamate hoặc coco-glucoside.
2. Sử dụng toner: Toner phù hợp cho da mụn nên chứa các thành phần như niacinamide, acid salicylic nồng độ thấp (0.5-1%), hoặc zinc PCA. Tránh dùng toner chứa alcohol, menthol, hoặc các thành phần có tính astringent mạnh.
3. Dùng sản phẩm trị mụn: Đây là bước quan trọng nhất. Sau khi đã thoa toner, bạn nên chờ cho da ráo nước, sau đó thoa hoặc chấm các sản phẩm điều trị mụn lên vùng da có mụn viêm không nhân. Buổi sáng nên dùng các thuốc bôi chứa Clindamycin, BPO còn buổi tối nên dùng retinoid hoặc azelaic acid.
4. Dưỡng ẩm: Với làn da đang bị mụn viêm, chắc chắn dưỡng ẩm là bước không thể thiếu. Bạn nên dùng kem hoặc gel dưỡng ẩm có kết cấu nhẹ, không làm tắc nghẽn lỗ chân lông. Quan trọng nhất là kem dưỡng nên có chứa các thành phần như hyaluronic acid, glycerin, hoặc ceramides.
5. Chống nắng: Đây là bước cuối cùng khi chăm sóc da mụn vào buổi sáng. Thoa một lớp kem chống nắng lên da, ưu tiên loại dành cho da mụn (chứa zinc oxide, titanium dioxide vì ít gây kích ứng).

2. Thay đổi thói quen sinh hoạt và chế độ ăn uống

Chế độ ăn uống đóng vai trò quan trọng trong việc kiểm soát mụn viêm không nhân từ bên trong. Với người bị mụn, nên tránh các thực phẩm như đường tinh luyện, bánh kẹo, nước ngọt, và các loại carbohydrate có chỉ số đường huyết cao như bánh mì trắng, khoai tây chiên. Cũng nên tránh dùng sữa và các sản phẩm từ sữa, đặc biệt là sữa tách béo. Thay vào đó, bạn có thể chuyển qua dùng các loại sữa thực vật như sữa hạnh nhân, sữa yến mạch, hoặc sữa đậu nành không đường.

Ngược lại, để tình trạng mụn viêm không nhân nhanh chóng thuyên giảm, bạn nên bổ sung các thực phẩm có lợi cho da mụn bao gồm: Cá giàu omega-3 (cá hồi, cá thu, cá sardine), rau xanh đậm màu (rau bina, cải kale), trái cây giàu vitamin C (cam, chanh, kiwi) và các loại hạt như hạnh nhân, óc chó.

Về chế độ sinh hoạt, quan trọng nhất chính là giấc ngủ. Trong lúc ngủ, cơ thể tiết ra hormone tăng trưởng giúp sửa chữa và tái tạo tế bào da. Thiếu ngủ có thể làm tăng cortisol, hormone stress có tác dụng kích thích tuyến bã nhờn và làm trầm trọng tình trạng viêm. Do đó bạn nên ngủ đủ từ 7-9 giờ/đêm và duy trì giờ giấc đều đặn.

Bên cạnh đó, nên thường xuyên tham gia các hoạt động giảm stress như thiền, yoga, tập thể dục đều đặn, hoặc các sở thích cá nhân (giúp giảm cortisol, tăng cường lưu thông máu, qua đó cải thiện tình trạng da). Tuy nhiên bạn cần tắm rửa ngay sau khi tập để loại bỏ mồ hôi và vi khuẩn tích tụ vào các vùng da bị mụn viêm.

Nên giặt ga, gối ít nhất 2 lần/tuần vì ga gối có thể tích tụ dầu, vi khuẩn và tế bào chết. Vệ sinh điện thoại hàng ngày bằng khăn ướt kháng khuẩn vì bề mặt điện thoại chứa rất nhiều vi khuẩn có thể truyền sang da khi gọi điện. Tránh chạm tay lên mặt trong ngày vì tay tiếp xúc với nhiều bề mặt bẩn và có thể mang vi khuẩn lên da.

VIII. Những nguyên tắc cần nhớ trong quá trình điều trị mụn viêm không nhân

• Hạn chế trang điểm để da phục hồi: Da cần thời gian nghỉ ngơi sau khi bắt đầu điều trị mụn viêm không nhân. Trang điểm có thể tạo áp lực lên làn da đang chữa lành. Các sản phẩm makeup có thể bít tắc lỗ chân lông và cản trở quá trình thở của da. Nếu bắt buộc phải trang điểm, chọn sản phẩm có nhãn “non-comedogenic” và trang điểm nhẹ nhàng.
• Tuyệt đối không nặn mụn: Nặn mụn viêm không nhân bằng tay có thể đẩy vi khuẩn sâu hơn vào da. Điều này gây viêm nhiễm lan rộng và để lại sẹo vĩnh viễn. Thay vào đó, để quá trình điều trị y khoa phát huy tác dụng hoặc tìm đến chuyên gia da liễu.
• Tẩy tế bào chết đều đặn: Tẩy tế bào chết hai lần mỗi tuần loại bỏ da chết tích tụ và thông thoáng lỗ chân lông. Sử dụng sản phẩm tẩy tế bào chết hóa học nhẹ nhàng như BHA hoặc AHA nồng độ thấp. Tránh sản phẩm tẩy tế bào chết vật lý có thể gây tổn thương da.
• Hạn chế chạm tay lên mặt: Tay tiếp xúc với nhiều bề mặt trong ngày và tích tụ vi khuẩn. Chạm tay lên mặt chuyển những tác nhân gây hại lên da và làm trầm trọng mụn viêm. Tạo thói quen ý thức về hành động này.
• Vệ sinh vật dụng tiếp xúc da mặt: Khẩu trang, khăn mặt, ga gối và điện thoại cần được vệ sinh thường xuyên. Chúng có thể trở thành nơi trú ngụ vi khuẩn nếu không sạch sẽ. Thay ga gối hai lần mỗi tuần và vệ sinh điện thoại hàng ngày.
• Cấp ẩm đầy đủ cho da: Da đang điều trị mụn thường khô hơn do tác dụng của hoạt chất. Cung cấp độ ẩm thích hợp bằng kem dưỡng phù hợp duy trì hàng rào bảo vệ da. Uống đủ 2-2.5 lít nước mỗi ngày để duy trì độ ẩm từ bên trong.