Da không những không sáng lên mà còn trở nên đen sạm hơn sau khi dùng Niacinamide. Đây là một trong những băn khoăn của nhiều người bởi Niacinamide được biết đến như một hoạt chất làm sáng da hiệu quả. Vậy nguyên nhân thực sự đằng sau hiện tượng này là gì? Tìm hiểu ngay về nguyên nhân cũng như cách khắc phục tình trạng này một cách an toàn, hiệu quả nhất.
I. Niacinamide có thực sự gây sạm da không?
Câu trả lời chắc chắn là không. Về bản chất khoa học, Niacinamide không phải là tác nhân trực tiếp gây sạm da. Ngược lại nó là một trong những hoạt chất được nghiên cứu kỹ lưỡng và chứng minh rộng rãi về khả năng làm sáng và cải thiện sắc tố da.
Cơ chế làm sáng da của Niacinamide hoạt động theo nguyên lý ức chế quá trình chuyển hóa melanosome – những “túi chứa” sắc tố melanin. Khi quá trình này bị ngăn cản, lượng melanin xuất hiện trên bề mặt da giảm đáng kể, từ đó giúp da trở nên sáng và đều màu hơn.
Vậy tại sao nhiều người lại có cảm giác da mình sạm đi sau khi sử dụng? Thực tế, hiện tượng sạm da mà bạn nhận thấy chỉ là biểu hiện của các vấn đề khác trong quá trình chăm sóc da, chứ không phải tác dụng phụ của chính hoạt chất Niacinamide.
Tìm hiểu thêm: Niacinamide có trị thâm không?
II. Các nguyên nhân phổ biến gây sạm da khi dùng Niacinamide
1. Kích ứng và viêm da
Khi lần đầu tiếp xúc với niacinamide hoặc dùng niacinamide với một nồng độ quá mạnh, da có thể phản ứng bằng cách kích ứng. Khi da bị kích ứng, bạn sẽ nhận thấy các dấu hiệu như đỏ, nóng rát, căng hoặc có cảm giác châm chích. Vùng da bị viêm này có thể tạm thời trông tối màu hơn do lưu lượng máu tăng và phản ứng viêm tự nhiên của cơ thể. Đây chính là dấu hiệu sớm cảnh báo hiện tượng tăng sắc tố sau viêm, mà chúng ta sẽ tìm hiểu kỹ hơn ở phần sau.
2. Nồng độ niacinamide không phù hợp hoặc lạm dụng
Nhiều người mắc phải sai lầm “dùng càng nhiều càng tốt” khi sử dụng Niacinamide. Việc dùng quá nhiều lần trong ngày, bôi lớp quá dày hoặc chọn nồng độ cao ngay từ đầu có thể gây tình trạng bí da và kích ứng.
Dấu hiệu lạm dụng: Dùng nhiều lần trong ngày, bôi một lớp serum quá dày gây bết dính.
Để tham khảo, các ngưỡng nồng độ phổ biến của Niacinamide bao gồm:
- 2-5%: An toàn cho người mới bắt đầu và da nhạy cảm
- 10%: Nồng độ phổ biến, hiệu quả cho hầu hết loại da
- Trên 10%: Chỉ phù hợp với da đã quen
3. Tương tác với các hoạt chất chăm sóc da khác
Dù niacinamide là một hoạt chất lành tính có thể kết hợp với nhiều thành phần khác. Nhưng kết hợp nhiều hoạt chất mạnh cùng lúc với niacinamide có thể phá vỡ sự cân bằng tự nhiên của da.
Bạn vẫn cần lưu ý khi kết hợp niacinamide với:
- Vitamin C (dạng L-AA): Dùng không đúng cách có thể gây xung đột về độ pH, làm giảm hiệu quả của cả hai hoạt chất và gây đỏ da. Cách tốt nhất là dùng xen kẽ – Vitamin C vào buổi sáng, Niacinamide vào buổi tối.
- AHA/BHA và Retinoids: Cả hai nhóm này đều có khả năng gây nhạy cảm cho da. Khi kết hợp với Niacinamide, nguy cơ kích ứng, khô da và bong tróc sẽ tăng cao nếu không điều chỉnh tần suất sử dụng phù hợp.
4. Không chống nắng đầy đủ
Đây chính là nguyên nhân then chốt mà nhiều người thường bỏ qua. Tia UV từ ánh nắng mặt trời là nguyên nhân hàng đầu gây sạm nám và lão hóa da. Khi bạn sử dụng niacinamide cùng với các hoạt chất treatment như retinol, AHA/BHA, vitamin C nồng độ cao sẽ làm da trở nên nhạy cảm hơn với ánh nắng. Việc chăm chỉ sử dụng các hoạt chất này để cải thiện da mỗi tối nhưng ban ngày lại không bảo vệ da có thể phản tác dụng, khiến da sạm hơn so với ban đầu
Nên đọc: Dùng Niacinamide có bắt nắng không?
5. Do tình trạng da nền có sẵn
Nếu bạn có một nền da vốn nhạy cảm, hàng rào bảo vệ da yếu, hoặc đang bị các bệnh lý như chàm (eczema), rosacea (chứng đỏ mặt), da của bạn sẽ dễ phản ứng với bất kỳ hoạt chất mới nào, kể cả Niacinamide.
III. Giải mã tình trạng tăng sắc tố sau viêm
Đây chính là thủ phạm đứng sau hiện tượng sạm da sau khi dùng niacinamide mà bạn gặp phải. Tăng sắc tố sau viêm (Post-Inflammatory Hyperpigmentation – PIH) là thuật ngữ khoa học chỉ những vết thâm, sạm xuất hiện sau khi da bị tổn thương hoặc viêm. Bạn hãy hình dung thế này: khi da bị kích ứng (do dùng Niacinamide sai cách, do mụn, do gãi, nặn…), hệ miễn dịch của da sẽ được kích hoạt. Các tế bào miễn dịch giải phóng những yếu tố tín hiệu để “kêu cứu”. Nhận được tín hiệu này, các tế bào sản sinh sắc tố phản ứng quá mức bằng cách sản xuất ra một lượng melanin dư thừa. Lượng melanin này tích tụ lại và tạo thành những vết sạm, thâm nâu hoặc đen tại đúng vị trí da bị viêm trước đó.
Do đó, có thể kết luận: Hiện tượng sạm da sau khi dùng Niacinamide sai cách chính là một dạng PIH nhẹ do kích ứng gây ra. Bạn có thể đã hiểu nhầm triệu chứng (sạm da) là do tác dụng của hoạt chất, nhưng thực tế nó là hậu quả của việc da bị viêm.
IV. Nên làm gì khi bị sạm da sau khi dùng niacinamide?
Nếu bạn đã lỡ gặp phải tình trạng này, hãy bình tĩnh và thực hiện theo các bước sau:
- Bước 1: Ngưng sử dụng ngay lập tức. Tạm thời ngưng sản phẩm Niacinamide đang dùng và tất cả các hoạt chất treatment mạnh khác như AHA, BHA, Retinol, Vitamin C.
- Bước 2: Tập trung phục hồi da. Tối giản chu trình skincare, chỉ giữ lại: Làm sạch dịu nhẹ – Dưỡng ẩm – Chống nắng. Ưu tiên các sản phẩm chứa thành phần làm dịu, phục hồi hàng rào bảo vệ da như Panthenol (B5), Ceramide, Chiết xuất rau má, Peptide.
- Bước 3: Chống nắng nghiêm ngặt. Sử dụng kem chống nắng đều đặn và che chắn kỹ lưỡng để ngăn ngừa tình trạng tăng sắc tố trở nên tồi tệ hơn.
- Bước 4: Theo dõi da. Sau khoảng 5-7 ngày tập trung phục hồi, da thường sẽ dịu lại và bớt đỏ. Khi da đã khỏe hoàn toàn, bạn có thể cân nhắc thử lại Niacinamide (bắt đầu với nồng độ thấp hơn và tần suất thưa hơn).
- Bước 5: Nếu tình trạng kích ứng sạm da không cải thiện sau 1-2 tuần phục hồi, hoặc có các dấu hiệu nặng như phồng rộp, viêm nhiễm, tiết dịch, hãy tìm đến sự tư vấn của bác sĩ da liễu ngay lập tức.
V. Cẩm nang sử dụng Niacinamide an toàn để làm sáng da
- Lựa chọn nồng độ phù hợp: Nếu bạn mới bắt đầu, hãy chọn sản phẩm có nồng độ Niacinamide từ 2-5%. Nếu da bạn khỏe và đã quen dùng treatment, bạn có thể cân nhắc nồng độ 10%. Luôn ưu tiên sản phẩm từ các thương hiệu uy tín, có công thức rõ ràng.
- Đưa vào chu trình một cách từ từ: Trước khi bôi toàn mặt, hãy thử thoa niacinamide lên một vùng da nhỏ (như sau tai hoặc dưới cằm) trong vài ngày. Sau đó, bắt đầu dùng trên mặt với tần suất 2-3 lần/tuần, rồi mới tăng dần khi da đã quen.
- Thoa đúng thứ tự: Với quy tắc chung là không kết hợp quá 2-3 hoạt chất mạnh cùng lúc trong một buổi. Hãy tách biệt các hoạt chất có khả năng xung đột, chẳng hạn như dùng Vitamin C buổi sáng, Niacinamide buổi tối, hay dùng xen kẽ từng ngày.
- Dùng kem chống nắng: Đây là bước bắt buộc. Kem chống nắng phổ rộng SPF 30+ là bạn đồng hành bắt buộc khi sử dụng bất kỳ hoạt chất treatment nào, bao gồm cả Niacinamide. Hãy sử dụng kem chống nắng có chỉ số SPF từ 30 trở lên và quang phổ rộng mỗi ngày, kể cả khi trời râm hay ở trong nhà. Thoa lại sau mỗi 2-3 giờ nếu bạn hoạt động ngoài trời hoặc đổ nhiều mồ hôi.
Kết luận
Có thể kết luận rằng hiện tượng sạm da mà bạn gặp phải chỉ là hệ quả của việc sử dụng không phù hợp, chứ không phải bản chất xấu của niacinamide. Hy vọng với những thông tin hữu ích trên, bạn đã có thể hiểu rõ hơn về niacinamide cũng như những vấn đề sạm da gặp phải xoay quanh việc sử dụng hoạt chất này.
