Mụn viêm có thể nói là một trong những vấn đề về da gây ra nhiều phiền toái nhất, không chỉ ảnh hưởng đến thẩm mỹ mà còn gây đau nhức, thậm chí còn có thể để lại sẹo, thâm. Nhiều người thường tập trung vào các sản phẩm trị mụn bôi ngoài da mà không biết rằng, những gì chúng ta ăn hàng ngày lại là một trong những yếu tố cốt lõi tác động trực tiếp đến tình trạng mụn, viêm của làn da. Vậy người bị mụn viêm nên kiêng gì và nên ăn gì để mụn nhanh chóng thuyên giảm? Tìm hiểu ngay qua bài viết dưới đây.
I. Tại sao chế độ ăn uống lại ảnh hưởng trực tiếp đến mụn viêm?
Khi nhắc đến mối liên quan giữa chế độ ăn uống và mụn viêm, nhiều người thường nghĩ rằng chỉ cần kiêng đồ ngọt là đủ. Tuy nhiên, thực tế lại phức tạp hơn rất nhiều. Có hai cơ chế chính giải thích cho mối liên hệ này:
- Khi bạn thường xuyên sử dụng thực phẩm có chỉ số đường huyết cao như bánh ngọt, nước ngọt, cơ thể sẽ tăng tiết insulin và IGF-1. Điều này khiến tuyến bã nhờn hoạt động mạnh, tiết nhiều dầu, dẫn đến bít tắc lỗ chân lông, tạo điều kiện cho vi khuẩn mụn phát triển gây viêm, sưng đỏ.
- Khi nạp các loại thực phẩm chứa nhiều chất béo chuyển hóa cũng làm gia tăng phản ứng viêm trong cơ thể, khiến các nốt mụn dễ sưng to và lâu hồi phục hơn.
Vậy nên, chỉ cần điều chỉnh chế độ ăn uống, hạn chế thực phẩm có đường huyết cao và chất béo xấu, ưu tiên thực phẩm lành mạnh như rau xanh, cá béo… sẽ giúp da giảm sưng viêm, nhanh chóng phục hồi và hạn chế mụn quay trở lại.
II. Người bị mụn viêm nên kiêng gì? 7+ nhóm thực phẩm cần tránh khi bị mụn viêm
- Đường và tinh bột tinh chế
- Sữa bò và các chế phẩm từ sữa
- Đồ chiên rán chứa nhiều chất béo xấu
- Thực phẩm cay nóng
- Thức ăn nhanh và đồ ăn chế biến sẵn
- Caffeine và rượu bia
- Socola sữa chứa nhiều đường
1. Đường & tinh bột tinh chế
Đường và tinh bột tinh chế được xem là nhóm thực phẩm có tác động tiêu cực rõ ràng và mạnh mẽ nhất đến mụn trứng cá nói chung và mụn viêm nói riêng. Khi ăn quá nhiều thực phẩm thuộc nhóm này có thể làm tăng đột ngột chỉ số đường huyết và nồng độ insulin trong máu, từ đó kích thích sản xuất hormone IGF-1 và androgen, dẫn đến tăng tiết bã nhờn, sừng hóa cổ nang lông và thúc đẩy phản ứng viêm của mụn. Do đó, người bị mụn viêm nên hạn chế các loại đồ ăn nhiều đường như bánh kẹo, nước ngọt, trà sữa, bánh mì trắng….
2. Sữa bò và các chế phẩm từ sữa
Sữa bò và các chế phẩm từ nó từ lâu đã là một chủ đề gây tranh cãi trong cộng đồng chăm sóc da. Mặc dù mức độ ảnh hưởng có thể khác nhau ở mỗi người, nhưng nhiều bằng chứng khoa học cho thấy chúng có khả năng kích thích sự phát triển của mụn. Lý do là vì sữa bò chứa các hormone và các axit amin (như leucine) có thể kích thích hormone IGF-1 và con đường tín hiệu mTORC1, làm tăng sản xuất bã nhờn và viêm (tương tự như với đồ ngọt). Vậy nên cần hạn chế sữa tươi (đặc biệt là sữa ít béo/tách béo), phô mai, váng sữa, sữa chua có đường, whey protein… trong thời gian bị mụn viêm.
3. Chất béo bão hòa & chất béo chuyển hóa
Các loại chất béo xấu, đặc biệt là chất béo chuyển hóa thường sẽ làm tình trạng viêm của mụn trở nên tệ hơn. Một chế độ ăn mất cân bằng, thừa Omega-6 (có trong dầu thực vật đã qua chế biến) và thiếu Omega-3 sẽ làm cơ thể sản xuất nhiều hơn các phân tử gây viêm, khiến nốt mụn sưng và đỏ hơn. Do đó bạn cần tránh sử dụng các thực phẩm như:
- Đồ ăn chiên rán ngập dầu (gà rán, khoai tây chiên)
- Mỡ động vật
- Thức ăn nhanh
- Bơ thực vật
- Bánh quy, bánh ngọt công nghiệp
4. Thực phẩm cay nóng
Dù không phải là lý do trực tiếp gây ra mụn, nhưng những đồ ăn cay nóng có thể khiến viêm mụn nặng hơn. Ngoài ra, ăn cay có thể làm bạn tiết mồ hôi nhiều hơn, nếu không làm sạch kịp thời cũng có thể làm cho lỗ chân lông bị bít tắc. Do đó, trong giai đoạn mụn viêm đang cấp tính, lời khuyên mà nhiều chuyên gia da liễu đưa ra đó là giảm bớt độ cay trong các món ăn hoặc hạn chế ăn ớt, tiêu, cà ri…
5. Thức ăn nhanh và đồ ăn chế biến sẵn
Nhóm này có thể được xem là sự kết hợp của nhiều yếu tố gây mụn nhất: vừa chứa nhiều đường, vừa chứa nhiều tinh bột tinh chế, chất béo xấu và lượng muối cao. Nguy hiểm hơn, các loại thực phẩm này lại thiếu hụt nghiêm trọng các chất dinh dưỡng có lợi cho việc kháng viêm như chất xơ, vitamin và khoáng chất, làm suy yếu khả năng tự chữa lành của cơ thể. Vậy nên khi bị mụn viêm nên hạn chế hết mức các loại đồ ăn nhanh, chế biến sẵn như hamburger, pizza, mì ăn liền, đồ hộp, xúc xích ăn liền.
6. Caffeine và rượu bia
Tương tự như đồ ăn cay nóng thì caffeine và rượu bia cũng không phải nguyên nhân trực tiếp gây ra mụn viêm. Thay vào đó chúng khiến mụn viêm lâu khỏi hơn qua nhiều cách nhau:
- Làm tăng hormone cortisol, gián tiếp kích thích tuyến bã nhờn. Đó là lý do vì sao người thường xuyên uống cà phê, bia rượu lại có thời gian mụn tồn tại lâu hơn.
- Gây mất nước, ảnh hưởng đến chức năng gan (cơ quan thải độc chính) và làm rối loạn nội tiết tố, dễ dẫn đến bùng phát mụn.
Tuy nhiên điều này chỉ xảy ra khi bạn lạm dụng, uống cà phê thường xuyên hoặc dùng bia rượu quá nhiều.
7. Socola sữa
Nhiều chị em truyền tai nhau rằng ăn socola có thể gây mụn. Tuy nhiên sự thật là, cacao (trong loại socola phổ biến nhất là socola đen) không hề gây mụn mà chính là socola sữa—một sản phẩm chứa rất nhiều đường và sữa, hai trong số những tác nhân gây mụn hàng đầu đã được đề cập. Ngược lại, socola đen (với 70% là cacao), khi dùng điều độ và không đường, lại chứa nhiều chất chống oxy hóa có thể mang lại lợi ích cho da mụn.
III. Vậy bị mụn viêm nên ăn gì để nhanh hết mụn?
Bên cạnh việc loại bỏ các tác nhân gây hại, chị em cũng nên chủ động bổ sung những thực phẩm có lợi cho tình trạng mụn viêm, đóng vai trò vô cùng quan trọng trong việc xây dựng một làn da khỏe mạnh và hỗ trợ quá trình điều trị mụn.
1. Thực phẩm giàu omega-3 (Cá béo, hạt óc chó, hạt lanh)
Omega-3 là một axit béo có đặc tính kháng viêm mạnh mẽ. Các thực phẩm giàu Omega-3 như cá hồi, cá thu, cá trích; hạt óc chó, hạt lanh, hạt chia… giúp giảm các chất trung gian gây viêm trong cơ thể và đã được chứng minh là có thể làm giảm nồng độ hormone IGF-1 (hormone khiến da tiết nhiều bã nhờn, như đã đề cập bên trên).
2. Thực phẩm giàu kẽm (Hàu, hạt bí, các loại đậu)
Kẽm là một khoáng chất vi lượng thiết yếu cho da, có tác dụng kháng viêm, điều hòa hoạt động tuyến bã nhờn và ức chế sự phát triển của vi khuẩn C. acnes. Vậy nên người đang bị mụn viêm nên bổ sung thêm các thực phẩm như hàu, thịt bò, thịt gà; hạt bí ngô, hạt điều; các loại đậu….
3. Thực phẩm chứa probiotics (Sữa chua không đường, kim chi)
Nếu biết tới “trục não-ruột-da”, chắc hẳn bạn sẽ biết rằng sức khỏe đường ruột có mối liên hệ mật thiết với làn da. Một hệ vi sinh vật đường ruột cân bằng sẽ giúp giảm viêm toàn thân, từ đó cải thiện mụn. Hãy bổ sung sữa chua không đường, kefir, kim chi, dưa cải muối vào thực đơn hằng ngày để giảm tình trạng mụn viêm.
4. Rau củ quả (thực phẩm giàu chất xơ, vitamin)
Các loại rau củ quả như cải bó xôi, cải xanh, ớt chuông, cà rốt,… cung cấp chất chống oxy hóa giúp chống lại oxy hóa – một yếu tố góp phần gây viêm. Bên cạnh đó bạn cũng cần bổ sung các loại hoa quả giàu vitamin A, C, E như các cam, kiwi, dâu tây, việt quất, nho, dâu tằm,… vì chúng rất quan trọng cho việc sửa chữa và tái tạo da mụn. Đây cũng là nguồn cung cấp chất xơ, vitamin, khoáng chất vừa tự nhiên vừa an toàn cho sức khỏe.
IV. Bị mụn viêm nên uống gì để thanh lọc cơ thể, hỗ trợ trị mụn?
Ngoài chế độ ăn, việc lựa chọn thức uống hàng ngày cũng góp phần không nhỏ vào việc làm dịu và phục hồi làn da mụn.
- Nước lọc: Đây là nền tảng của mọi quá trình thải độc nhưng lại bị nhiều người bỏ qua. Bạn hãy uống đủ nước giúp duy trì độ ẩm cho da và hỗ trợ cơ thể loại bỏ độc tố hiệu quả.
- Các loại trà thảo mộc không đường: Trà xanh (chất chống oxy hóa EGCG), trà hoa cúc và trà bạc hà (kháng viêm, làm dịu).
- Nước ép rau củ ít đường: Nước ép cần tây, dưa leo, cải kale cung cấp vitamin và khoáng chất mà không làm tăng đột ngột đường huyết.
V. Câu hỏi thường gặp về chế độ ăn cho người bị mụn viêm
Hỏi: Bị mụn viêm ăn thịt gà được không?
Đáp: Protein từ thịt gà rất cần thiết cho quá trình phục hồi da, tuy nhiên do thịt gà có tính nóng, và da gà có thể kích thích gây viêm, mưng mủ nên bạn cần hạn chế món ăn này khi mụn viêm vẫn chưa thuyên giảm.
Hỏi: Mụn viêm ăn thịt bò, trứng có sao không?
Đáp: Tốt hơn hết thì bạn không nên ăn thịt bò khi đang bị mụn viêm, đặc biệt là sau khi mới nặn mụn. Nguồn đạm dồi dào từ thịt bò có thể khiến nốt mụn lâu lành hơn, thậm chí làm tăng nguy cơ gây sẹo sau khi nặn.
Hỏi: Ăn đồ nếp có làm mụn viêm nặng hơn không?
Đáp: Có. Các loại thực phẩm làm từ gạo nếp (như xôi, bánh chưng, cháo gạo nếp) có chỉ số đường huyết rất cao, dễ gây phản ứng viêm, làm tình trạng mụn trở nên trầm trọng hơn.
Hỏi: Bị mụn viêm ăn tôm được không?
Đáp: Ở những người có mụn viêm nặng hoặc mụn viêm đang mưng mủ, ăn tôm có thể khiến da kích ứng hoặc dị ứng (ở một số người), dẫn đến phát ban hoặc làm mụn nặng hơn. Vậy nên bạn cần hạn chế ăn tôm trong 1-2 tuần đầu. Nếu bạn không bị dị ứng, có thể ăn ở mức độ vừa phải và ưu tiên cách chế biến luộc, hấp.
Hỏi: Bị mụn viêm có ăn được rau muống không?
Đáp: Theo y học cổ truyền, rau muống có thể kích thích tăng sinh collagen quá mức, dễ gây ra sẹo lồi ở các vết thương hở. Khi bị mụn viêm nặng, có tổn thương da, bạn nên tạm thời hạn chế ăn rau muống để tránh nguy cơ hình thành sẹo xấu.
