Dùng BHA bao lâu thì đẩy mụn? Nên xử lý ra sao?

BHA (Salicylic Acid) là hoạt chất được yêu thích trong điều trị mụn nhờ khả năng làm sạch sâu lỗ chân lông và kiểm soát bã nhờn hiệu quả. Tuy nhiên, nhiều người đang lo lắng khi gặp phải hiện tượng BHA đẩy mụn trong giai đoạn đầu sử dụng, đặc biệt là không biết quá trình này kéo dài bao lâu và cách xử lý như thế nào. Bài viết này sẽ giúp bạn hiểu rõ tại sao BHA lại gây đẩy mụn, thời gian kéo dài của hiện tượng này và cách chăm sóc da đúng cách để vượt qua giai đoạn này một cách nhẹ nhàng.

I. Hiện tượng BHA đẩy mụn là gì?

Hiện tượng BHA đẩy mụn, hay còn gọi là “purging“, là một phản ứng hoàn toàn bình thường và mang tính tích cực khi da bắt đầu sử dụng Salicylic Acid. Đây thực chất là quá trình da tự thanh lọc, khi BHA tác động để giải quyết các vấn đề tắc nghẽn tiềm ẩn sâu bên dưới bề mặt. Cơ chế này diễn ra khi BHA, với đặc tính tan trong dầu, thẩm thấu sâu vào bên trong lỗ chân lông, phá vỡ các liên kết của tế bào chết và bã nhờn, từ đó thúc đẩy toàn bộ nhân mụn ẩn, vi nang mụn đang tắc nghẽn được giải phóng và trồi lên bề mặt da. Do đó, việc mụn xuất hiện nhiều hơn trong giai đoạn đầu không phải là tác dụng phụ, mà là một bước cần thiết trong chu trình làm sạch và tái tạo da của bạn.

Đặc điểm nhận biết của quá trình đẩy mụn do BHA là mụn thường xuất hiện ở những vị trí bạn vốn có mụn ẩn, mụn đầu đen hoặc thường xuyên nổi mụn trước đó. Các loại mụn chủ yếu là mụn đầu trắng, mụn đầu đen, và đôi khi là mụn đỏ nhỏ, chúng có xu hướng chín và khô cồi nhanh hơn bình thường. Về cơ bản, BHA đang đẩy nhanh chu kỳ tái tạo da tự nhiên (vốn kéo dài từ 28-40 ngày), giúp loại bỏ lớp tế bào cũ và đưa các nốt mụn tiềm tàng ra ngoài trong thời gian ngắn hơn.

II. Dùng BHA bao lâu thì đẩy mụn?

Thông thường, quá trình đẩy mụn khi sử dụng BHA sẽ bắt đầu và kéo dài trong khoảng từ 2 đến 6 tuần. Đây là khoảng thời gian cần thiết để BHA hoạt động và đưa toàn bộ các nhân mụn ẩn sâu dưới da lên bề mặt. Trong một số trường hợp đặc biệt với nền da có quá nhiều mụn ẩn hoặc lớp sừng dày, giai đoạn này có thể kéo dài hơn, đôi khi lên đến 8-12 tuần.

Cụ thể, trong 7-14 ngày đầu, da bắt đầu làm quen với BHA. Bạn sẽ bắt đầu thấy các nốt mụn đầu trắng nhỏ, mụn đầu đen và mụn ẩn li ti đẩy lên tại các vùng da hay nổi mụn. Bước sang tuần 3-4 là giai đoạn đỉnh điểm của quá trình đẩy mụn. Lúc này mụn sẽ xuất hiện nhiều nhất, kích thước lớn hơn, nhưng thường khô cồi nhanh hơn. Các tuần sau đó, mụn sẽ giảm dần một cách rõ rệt. Các nốt mụn cũ khô lại và tự rụng đi, nền da tổng thể bắt đầu có dấu hiệu cải thiện, mịn màng hơn.

Bên cạnh đó bạn cần biết rằng thời gian đẩy mụn bị ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố. Nồng độ BHA (0.5%, 1%, 2%) càng cao thì quá trình này diễn ra càng mạnh mẽ. Loại da cũng đóng vai trò quan trọng, da dầu với tuyến bã nhờn hoạt động mạnh thường đẩy mụn nhanh hơn da khô. Ngoài ra, số lượng mụn ẩn ban đầu, độ dày lớp sừng và tần suất sử dụng sản phẩm cũng sẽ quyết định thời gian và mức độ của giai đoạn purging.

III. Phân biệt BHA đẩy mụn và kích ứng

Phân biệt chính xác giữa purging và break out là yếu tố then chốt quyết định bạn nên tiếp tục hay dừng sử dụng sản phẩm. Hãy dựa vào bảng so sánh chi tiết dưới đây để xác định đúng tình trạng da của mình.

Tiêu chí	BHA Đẩy Mụn	Kích Ứng
Vị trí xuất hiện	Tại những vùng da thường xuyên có mụn, có mụn ẩn, mụn đầu đen từ trước.	Xuất hiện ở những vùng da chưa bao giờ hoặc hiếm khi có mụn.
Thời gian kéo dài	Diễn ra trong một khoảng thời gian nhất định, thường từ 2-6 tuần rồi giảm dần.	Kéo dài liên tục và không có dấu hiệu thuyên giảm khi vẫn dùng sản phẩm.
Loại mụn	Mụn đầu trắng, mụn đầu đen, mụn đỏ nhỏ. Nhanh khô cồi, nhanh chín và tự rụng.	Mụn viêm to, mụn mủ, mụn nang sưng đau. Lâu lành, khó gom cồi.
Cảm giác da	Da không có cảm giác khó chịu đặc biệt, hoặc chỉ hơi khô nhẹ.	Da có cảm giác ngứa rát, nóng bừng, châm chích, đỏ lan rộng.
Xu hướng	Cải thiện dần sau giai đoạn đỉnh điểm. Da tổng thể mịn hơn.	Tình trạng da ngày càng tệ hơn, mụn lan rộng và viêm nặng hơn.

Để chắc chắn nhất, bạn có thể tự kiểm tra qua checklist sau:

Checklist: Da bạn đang Purging hay Breakout?

• [ ] Mụn có nổi ở những nơi bạn thường bị mụn không? (Có = đẩy mụn)
• [ ] Da có cảm giác ngứa, nóng rát, đỏ ửng lan rộng không? (Không = đẩy mụn)
• [ ] Các nốt mụn có khô lại và biến mất nhanh hơn bình thường không? (Có = đẩy mụn)
• [ ] Tình trạng mụn có cải thiện sau khoảng 4-6 tuần sử dụng không? (Có = đẩy mụn)
• [ ] Mụn có nổi ở những vùng da mới, hoàn toàn khỏe mạnh trước đây không? (Có = kích ứng)

Nếu các dấu hiệu nghiêng về “kích ứng”, bạn nên ngưng sử dụng sản phẩm chứa BHA ngay lập tức để bảo vệ hàng rào da khỏi tổn thương nghiêm trọng.

IV. Khi dùng BHA đẩy mụn thì có nên đi nặn hay không?

Câu trả lời chắc chắn là không nên và bạn cần tránh tự ý nặn mụn trong giai đoạn đẩy mụn. Việc can thiệp vật lý lên da vào thời điểm này không những không giúp ích mà còn có thể phá hỏng toàn bộ quá trình điều trị và gây ra những tổn thương vĩnh viễn.

Có rất nhiều lý do đã được các chuyên gia da liễu chứng minh vì sao bạn phải tránh xa thói quen này:

• Làm tổn thương hàng rào bảo vệ da: Trong giai đoạn purging, da vốn đã nhạy cảm hơn. Nặn mụn sẽ tạo ra các vết thương hở, phá vỡ hàng rào bảo vệ tự nhiên và khiến da yếu đi.
• Tăng nguy cơ viêm nhiễm: Tay và các dụng cụ nặn mụn không được vô trùng tuyệt đối có thể đưa vi khuẩn P.acnes và các loại vi khuẩn khác vào sâu hơn, khiến tình trạng viêm nhiễm trở nên tồi tệ và lan rộng.
• Để lại sẹo thâm và sẹo rỗ: Tác động lực mạnh khi nặn mụn sẽ làm tổn thương cấu trúc collagen và elastin, dẫn đến việc hình thành sẹo thâm, sẹo lõm rất khó điều trị về sau.
• Làm chậm quá trình phục hồi: BHA đã và đang thực hiện rất tốt nhiệm vụ đẩy nhân mụn lên một cách tự nhiên. Việc can thiệp vật lý sẽ làm gián đoạn chu trình này và khiến da mất nhiều thời gian hơn để tự chữa lành.

Lời khuyên từ nhiều chuyên gia đều cho rằng nên để các nốt mụn tự chín, khô cồi và rụng đi. Việc bạn cần làm là tập trung vào việc giữ da sạch sẽ, cấp ẩm đầy đủ và sử dụng các sản phẩm làm dịu để hỗ trợ quá trình phục hồi. Trong trường hợp có quá nhiều mụn viêm sưng to gây đau nhức, bạn nên tìm đến các chuyên gia da liễu hoặc spa uy tín để được lấy nhân mụn bằng các phương pháp chuyên nghiệp, an toàn.

V. Cách vượt qua giai đoạn đẩy mụn khi dùng BHA

Chắc chắn tình trạng đẩy mụn do BHA của bạn sẽ nhanh chóng qua đi khi tuân thủ nghiêm ngặt các bước sau:

1. Làm sạch tối giản và nhẹ nhàng: Chỉ sử dụng sữa rửa mặt có độ pH cân bằng, dịu nhẹ, không chứa hạt scrub hay các chất tẩy rửa mạnh. Mọi thao tác trên da đều phải thật nhẹ nhàng, tránh chà xát mạnh gây tổn thương các nốt mụn.
2. Ưu tiên cấp ẩm và phục hồi: Đây là bước quan trọng nhất. Hãy sử dụng các loại serum và kem dưỡng ẩm có kết cấu mỏng nhẹ, không dầu để tránh gây bít tắc thêm. Ưu tiên các sản phẩm chứa thành phần như Hyaluronic Acid, Ceramide, Panthenol (B5) để cấp nước và củng cố hàng rào bảo vệ da.
3. Sử dụng sản phẩm làm dịu da: Kết hợp các hoạt chất có khả năng làm dịu, giảm đỏ và kháng viêm như Niacinamide, Allantoin, Beta-Glucan sẽ giúp da giảm bớt cảm giác khó chịu và nhanh chóng ổn định.
4. Giảm tần suất sử dụng BHA nếu cần: Nếu cảm thấy da quá tải với việc purging mạnh, đừng ngần ngại giảm tần suất sử dụng BHA từ hàng ngày xuống còn 2-3 lần/tuần. Việc này cho phép da có thêm thời gian để nghỉ ngơi và phục hồi.
5. Chống nắng là bắt buộc: Da sử dụng BHA rất nhạy cảm với ánh nắng mặt trời. Mọi công sức chăm sóc sẽ vô tác dụng nếu bạn bỏ qua bước này. Hãy đảm bảo sử dụng kem chống nắng có chỉ số SPF từ 50+ và PA++++ trở lên mỗi ngày, và bôi lại sau mỗi 2-3 giờ.
6. Tránh kết hợp các hoạt chất mạnh khác: Trong giai đoạn này, hãy tạm ngưng sử dụng các sản phẩm treatment mạnh khác như Retinol, AHA, Vitamin C nồng độ cao hay các loại tẩy da chết vật lý để tránh gây quá tải và kích ứng cho da.
7. Kiên nhẫn và theo dõi: Như đã nêu, hiện tượng da bị đẩy mụn do dùng BHA sẽ kéo dài trung bình từ 2-6 tuần. Vậy nên bạn không nên quá lo lắng mà nên kiên nhẫn và quan sát, theo dõi tình trạng da. Tránh nặn, cạy mụn.
8. Nếu sau 8-12 tuần mà tình trạng da không có dấu hiệu cải thiện, thậm chí còn viêm nặng và đau nhức hơn, bạn nên ngưng sử dụng sản phẩm và tìm gặp bác sĩ da liễu để được thăm khám.

VI. Những lưu ý để dùng BHA đúng cách

1. Lựa chọn nồng độ phù hợp

Hiện nay, các sản phẩm BHA trên thị trường có 3 nồng độ phổ biến là 0.5%, 1% và 2%, mỗi nồng độ phù hợp với từng loại da và mức độ chịu đựng khác nhau. Ngay cả các bác sĩ da liễu cũng đều khuyến nghị bạn không nên bắt đầu với nồng độ cao nhất ngay từ đầu, bởi da cần thời gian để thích nghi với hoạt chất mới và việc dùng quá mạnh có thể gây kích ứng nghiêm trọng thay vì mang lại hiệu quả.

Loại Da / Tình Trạng	Nồng Độ Gợi Ý
Da nhạy cảm, mới bắt đầu sử dụng	0.5% – 1%
Da thường, da hỗn hợp, đã quen treatment	1% – 2%
Da dầu, mụn nhiều, lớp sừng dày	2%

Nếu là người mới bắt đầu làm quen với BHA, bạn nên lựa chọn các sản phẩm có nồng độ vừa phải cho da làm quen, chẳng hạn như sữa rửa mặt Neutidi Acne Wash hoặc kem dưỡng ẩm Neutidi Proacne gel. Đây đều là những sản phẩm dịu nhẹ, an toàn, với nồng độ acid salicylic 0,45%.

Tìm hiểu thêm:

2. Dùng tần suất thấp và liều thấp

Việc bạn dùng BHA quá thường xuyên không giúp da đẹp nhanh hơn mà chỉ tăng nguy cơ phá hủy hàng rào bảo vệ da và gây kích ứng nghiêm trọng. Để an toàn, trong 1-2 tuần đầu chỉ nên dùng 1-2 lần vào buổi tối. Các tuần tiếp theo bạn có thể tăng lên 3 lần/tuần, cách ngày (nếu trước đó da không bị khô, đỏ, kích ứng). Sau 1 tháng, bạn có thể dùng hằng ngày nếu da đáp ứng tốt với BHA.

Lượng sản phẩm cũng rất quan trọng không kém. Bạn chỉ cần dùng 2-3 giọt BHA cho toàn mặt. Ngay cả với da dầu mụn nhiều, việc thoa dày hơn cũng không mang lại hiệu quả tốt hơn mà chỉ lãng phí sản phẩm và tăng nguy cơ khô da.

3. Dùng thử lên da trước khi dùng toàn mặt

Patch test là một bước bảo vệ cực kỳ quan trọng nhưng thường bị bỏ qua. Việc này giúp bạn kiểm tra xem da có bị dị ứng với bất kỳ thành phần nào trong sản phẩm hay không trước khi thoa lên toàn bộ khuôn mặt.

Cách thực hiện patch test rất đơn giản:

1. Chọn vùng da nhạy cảm để test: sau tai, góc hàm dưới, hoặc cằm – đây là những vùng có độ nhạy cảm tương tự da mặt nhưng ít gây chú ý nếu có phản ứng xấu
2. Thoa một lượng nhỏ BHA (khoảng 1 giọt) lên vùng test vào buổi tối
3. Để yên và quan sát trong 24-48 giờ, không rửa hay thoa bất cứ thứ gì khác lên vùng đó
4. Quan sát các dấu hiệu: đỏ, ngứa, nóng rát, phồng rộp = dị ứng, cần dừng ngay

Chỉ khi vùng da thử nghiệm hoàn toàn bình thường, bạn mới nên bắt đầu sử dụng cho toàn mặt.

4. Không nên dùng chung BHA và Retinoid trong cùng một routine

Retinoid (Retinol, Tretinoin) và BHA đều là những hoạt chất mạnh. Việc kết hợp chúng trong cùng một chu trình chăm sóc da, đặc biệt với người mới bắt đầu, sẽ tạo ra áp lực rất lớn lên da, dẫn đến nguy cơ kích ứng nặng, phá hủy hàng rào bảo vệ da, gây bong tróc và khô nứt nghiêm trọng.

Tuy nhiên, nếu da bạn đã quen với cả hai hoạt chất riêng lẻ và bạn muốn tối ưu hiệu quả, các bác sĩ da liễu có thể hướng dẫn cách kết hợp an toàn: Dùng BHA vào buổi sáng (sau rửa mặt, trước dưỡng ẩm và chống nắng) và Retinoid vào buổi tối (sau rửa mặt và dưỡng ẩm). Hoặc luân phiên các ngày trong tuần – BHA vào tối thứ 2, 4, 6 và Retinoid vào tối thứ 3, 5, 7. Chắc chắn bạn chỉ nên thử phương pháp này khi đã có kinh nghiệm dùng cả hai ít nhất 3-6 tháng và tốt nhất là dưới sự giám sát của bác sĩ da liễu.

8. Chống nắng đủ cho da

BHA hoạt động bằng cách loại bỏ tế bào chết, làm cho lớp sừng trên bề mặt mỏng hơn và khiến da trở nên nhạy cảm hơn rất nhiều với tia UV. Do đó, chống nắng không còn là một lựa chọn mà là một bước bắt buộc khi bạn sử dụng BHA.

Hãy đảm bảo bạn tuân thủ các nguyên tắc sau:

• Sử dụng kem chống nắng có chỉ số SPF tối thiểu là 50+ và PA++++.
• Thoa đủ lượng, khoảng 2mg/cm², tương đương 1/4 thìa cà phê cho toàn mặt.
• Bôi lại sau mỗi 2-3 giờ hoạt động ngoài trời hoặc tiếp xúc nhiều với nước.
• Sử dụng kem chống nắng ngay cả khi ở trong nhà.

9. Không nên dùng BHA cho da khô

BHA (Salicylic Acid) là một acid tan trong dầu, do đó nó là lựa chọn lý tưởng cho da dầu và da hỗn hợp thiên dầu. Ngược lại, đối với da khô, vốn đã thiếu hụt lớp dầu nhờn tự nhiên, việc sử dụng BHA có thể làm tình trạng khô trở nên tồi tệ hơn. BHA có thể làm mất cân bằng độ ẩm, gây căng rát, bong tróc và làm suy yếu hàng rào bảo vệ da.

Nếu bạn có làn da khô nhưng vẫn muốn giải quyết vấn đề bít tắc lỗ chân lông, hãy cân nhắc các giải pháp thay thế phù hợp hơn như:

• AHA (Lactic Acid, Mandelic Acid)
• PHA (Gluconolactone)
• Enzyme tẩy tế bào chết chiết xuất từ thực vật (đu đủ, dứa)

Trong trường hợp da khô vẫn muốn sử dụng BHA, hãy chọn nồng độ thấp nhất (0.5%), sử dụng với tần suất rất thưa (1 lần/tuần) và phải kết hợp với một quy trình dưỡng ẩm cực kỳ kỹ lưỡng.

Tổng kết

Tóm lại, BHA hoàn toàn có thể gây đẩy mụn, và đây là một hiện tượng tích cực, bình thường, thường kéo dài từ 2-6 tuần. Nếu quá trình đẩy mụn kéo dài hơn 8-12 tuần hoặc da có dấu hiệu viêm nhiễm, sưng đau bất thường, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ da liễu để có phác đồ điều trị phù hợp nhất. Hãy chia sẻ trải nghiệm của bạn với BHA trong phần bình luận bên dưới nhé!